Anizometropi nedir, ne gibi sorunlar yaratır, bu sorunlar nasıl çözülebilir?

Anizometropi nedir, ne gibi sorunlar yaratır, bu sorunlar nasıl çözülebilir?

Anizometropi, iki gözün refraksiyonlarının birbirinden farklı olması olarak tarif edilebilir.

Anizometropiyi üç gruba ayırabiliriz:

1.Düşük Anizometropi: Diyoptri farkı 0.25D ile 0.75D arasında olduğu zaman

2.Orta Anizometropi: Diyoptri farkı 1.00D ile 2.00D arasında olduğu zaman

3.Yüksek Anizometri: Diyoptri farkı 2.25’den daha fazla olduğu zaman

Anizometropinin yarattığı en önemli sorunlar Diferansiyel (dikey ve yatay) prizmatik etki, Anizokoni (iki gözün objeleri farklı boyutlarda görmesi), camların gözleri farklı oranlarda büyütmesi veya küçültmesi, camların ağırlık farkı nedeniyle gözlüğün dengesiz duruşu ve sairedir.

Diferansiyel Dikey Prizma:

İki gözün cam üzerindeki muhtelif bakış noktalarında oluşan dikey prizmatik etkiler arasındaki farka, “Diferansiyel dikey prizma” denir. Diferansiyel dikey prizma, anisometrinin bir neticesidir. Özellikle çok odaklı gözlüklerin kullanım rahatlığı için “Diferansiyel dikey prizma” son derece önemlidir.

Diferansiyel prizma miktarına tam olarak tolere edemeyen tek odaklı cam kullanıcısı, baş hareketleri ile camların optik merkezlerine yakın olan bölümlerinden bakarak, en azından camın bir bölümünden konforlu görüş elde edebilir. Anisometrop kişinin Uzak gözlüğünde optik merkezlerin göz hizasında, Yakın gözlüğünde de pupilla merkezinden 6-7 mm aşağıda monte edilmesi durumunda gözlüklerin kullanımı kolaylaşacaktır. (Tabii ki montaj yüksekliğine bağlı olarak Uzak ve Yakın gözlüklerinin pantoskopik açıları gerektiği şekilde ayarlanmalıdır). Fakat bifokal ve progresif cam kullanıcıları için böyle bir çözüm mümkün değildir. Diferansiyel dikey prizma miktarına olan tolerans kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Bazı kişiler ½ D prizmatik etki farkına adapte olamaz iken, bazen 2-3 Diyoptri diferansiyel prizmaya ve hatta 5 Diyoptriye adapte olan kişilere de rastlıyoruz! Binoküler görüş kalitesi yüksek olan kişilerin diferansiyel prizma toleransları genellikle daha az olup sorun yaşama ihtimalleri daha yüksektir.

Diferansiyel dikey prizma miktarı camların optik merkezlerinden uzaklaştıkça artar. Örneğin, reçetenin Sağ. +1.00 ve Sol. +2.00 olduğu durumda optik merkezin 5 mm altındaki noktalarda diferansiyel prizma 0.5D iken, 10 mm aşağıdaki noktalarda 1D oluyor. Tek odaklı gözlük kullanan kişi eğer 1D diferansiyel dikey prizmaya tolere edemiyorsa, baş hareketi ile optik merkezlere daha yakın noktalardan bakarak sorunu giderebilir. Diferansiyel dikey prizma bifokal ve progresif camlarda sorun yarattığı zaman birçok kez %100 tatmin edici çözüm mümkün olmamaktadır.

Diferansiyel dikey prizmanın kontrol altına alınması:

Tek odaklı, bifokal ve progresif camlarda “Slab –off” üretim tekniği ile diferansiyel dikey prizma sorununa kısmen çözüm getirilebilir. Diferansiyel prizmayı , tolere edilebilecek miktarlara düşürebilmek ancak cam üzerinde belirli bir alanda gerçekleştirilebildiğinden, bu yöntem de ne yazık ki her zaman %100 tatmin edici olmuyor. “Slab –off “ yapılan camların diğer dezavantajı da bu camların üzerinde E-line bifokal camlardaki gibi yatay bir çizginin oluşmasıdır.

Diferansiyel dikey prizma sorununu çözebilmek için sağ ve solda farklı çaplarda okuma segmenti olan bifokaller, yapıştırma segmentli bifokaller, “Franklin” bifokal camları ve prizmatik segmentli bifokal camlar da kullanılabilir. Bifokal ve progresif camların okuma bölgesindeki Diferansiyel dikey prizma ayrıca Fresnel prizmaları ile de kısmen kontrol altına alınabilir.

Yukarıdaki alternatifler dışında presbiyoplar için en iyi gözlük çözümü , daha önce de söz edildiği gibi Uzak ve Yakın için ayrı ayrı yapılacak olan iki tek odaklı gözlüğün tercihi olabilir. Böyle bir durumda Yakın gözlüğünde pantoskopik açı artırılarak optik merkezler pupilla merkezlerinden 6-7 mm aşağıya alınmalıdır. Anisometrop kişinin Uzak gözlüğünde de pantoskopik açı azaltılarak optik merkezler göz hizasına yükseltilmelidir.

Fakat Diferansiyel dikey prizma sorununu çözüp sağlıklı binoküler görüş elde etmenin en sağlıklı yolu, gözlük yerine kontakt lens kullanmak, veya , eğer kişi presbiyop ise, kontakt lensle beraber tek odaklı veya çok odaklı gözlük kullanmaktır. Presbiyop olan anisometrop kişiye Uzak görüşünü düzeltmek için kontakt lens verilip, presbiyopisini düzeltmek için de lenslerin üzerinden kullanacağı progresif gözlük vermek olası en uygun çözüm olabilir. Progresif veya bifokal kontakt lenslerin kullanımı da diğer alternatifler olabilir. Tabii ki şartların uygun olduğu durumlarda refraktif lazer uygulamaları ile gözler sıfırlanıp anizometropi ve dolayısıyle Diferansiyel prizma sorunu ortadan kaldırılabilir.

Diferansiyel yatay prizma:

İki göz arasındaki sferik ve silindir değer farkları ve aks yönlerindeki fark nedeniyle Diferansiyel prizma sadece yatay yönde de olabilir. Yatay yöndeki diyoptri farkının orta veya yüksek derecede olması durumunda tek odaklı camların her noktasında oluşan Diferansiyel prizmaya tolere edilemez. Fakat kişi baş hareketleri ile camların optik merkezlerine yakın olan bölümlerinden bakarak, en azından camların bir bölümünden konforlu görüş elde edebilir. Progresif ve bifokal cam kullanımında kişi, dikey yöndeki bakışta olduğu gibi yatay yöndeki bakışta da serbest olmadığından, bu camlarda böyle bir uygulama mümkün olmaz. Diferansiyel yatay prizmanın sorun yarattığı durumlarda en iyi alternatif çözüm yine kontakt lenslerin kullanımıdır. Bazen de kontakt lenslerle gözlüklerin beraberce kullanımı daha isabetli olmaktadır.

Kaynak: Akay Optik arşiv