PRİZMA, PRİZMATİK ETKİ
Bir ışık ışını, ayırma yüzeyleri paralel ve indisleri farklı (hava, cam gibi) ortamlardan geçerken; camın bir yüzünden girip diğer yüzünden çıkarken iki defa kırılır. Bu ikiz kırılış sonunda AB doğrultusunda gelen ışın CD doğrultusunda biraz daha geride, fakat geliş ışınının paraleli bir istikamette çıkar. Işın geldiği istikametten kaymıştır. Yana doğru yer değiştirme miktarı camın kalınlığı ve indisi ile ilgilidir.
Şekil 1 Hava-cam-hava ortamında ışığın kırılışı
Işık, paralel olmayan düzlem yüzeyler arasında kalan saydam bir ortamdan geçerken de kırılır. Prizmada iki yüzeyin uzantılarının kesiştiği keskin kenara kırılma kenarı, prizmanın iki yüzü arasında bulunan açıya prizma (tepe) açısı denir.
Prizmanın fokus(odak) gücü yoktur, ışık prizmada kırılırken daima tabana doğru sapar.
Işık prizmada tabana doğru kırılır (Şekil.2); A prizma açısı, D sapma açısıdır (Gelen ışınla çıkan ışın uzantılarının oluşturduğu açıya sapma açısı denir).Işığın prizmada daha fazla sapması, ışığın prizmaya geliş açısına, prizmanın tepe açısına, ışığın dalga boyuna ve prizmanın kırma indisine bağlıdır.
Yüzeylerin kesiştiği sivri üst kısma TEPE (APEX),alt kısmına da TABAN (BASE) denir. (Şekil .3).
Şekil .4 Işık prizmada daima tabana doğru sapar. Bu nedenle prizmadan bakan kişi bir objenin imajını prizmanın tepesine doğru yer değiştirmiş (kaymış) olarak görür.
Şekil5 Prizma kesitinde tepe ve taban
Şekil .6 Işığın prizmada daha fazla sapması, prizmanın tepe açısına, ışığın geliş açısına, dalga boyuna ve prizmanın indisine bağlıdır.
Taylan KÜÇÜKER
Ege gözlükçüler ve Optisyenler Dernekleri Federasyonu
Eğitim Komisyonu başkanı
Yazının Tamamını Okumak İçin: