Zarar Gören Göz Sinirleri Nasıl Düzeltilir?

Prof. Dr. Fatma Yülek

Optik Sinir Hasarlarında Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Göz siniri, görsel bilginin beyne iletilmesini sağlayan hassas bir yapıdır. Bu yapı zarar gördüğünde görme kaybı, bulanıklık, renkleri ayırt edememe gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Bu yazıda, göz sinirinde oluşan hasarın nedenlerini, belirtilerini ve nasıl tedavi edilebileceğini detaylı bir şekilde ele alıyoruz.

Göz Siniri Nedir ve Neden Bu Kadar Önemlidir?

Göz siniri ya da tıptaki adıyla “optik sinir”, retinada oluşan görsel uyarıları beynin görme merkezine taşıyan yaklaşık 1.2 milyon sinir lifinden oluşur. Bu sinir, gözün arka kısmında başlar ve beynin oksipital lobuna kadar uzanır. Optik sinirin sağlıklı çalışması, net ve doğru bir görme deneyimi için şarttır. Bu sinir zarar gördüğünde, beyne giden görsel bilgi akışı kesintiye uğrar ve bu da görsel algının bozulmasına yol açar.

Göz Siniri Hasarının Nedenleri

Optik sinir hasarı çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Bu nedenlerin bilinmesi, hem önlemlerin alınması, hem de uygun tedavi planı oluşturulması açısından oldukça önemlidir.

Travmalar ve Fiziksel Zedelenmeler

Kafa travmaları, özellikle göz çevresine alınan darbeler, optik sinire zarar verebilir. Bu tip travmalarda sinire doğrudan baskı oluşabileceği gibi, ani basınç değişimleri de sinirin zedelenmesine neden olabilir. Travmatik optik nöropati olarak adlandırılan bu durum acil müdahale gerektirir.

Göz Tansiyonu (Glokom)

Glokom, göz içi basıncının artması sonucu optik sinire uzun vadede zarar veren yaygın bir hastalıktır. Belirti vermeden ilerleyebileceği için sinsi bir tehdit oluşturur. Tedavi edilmezse, görme alanı daralır ve kalıcı körlükle sonuçlanabilir. Glokom, dünya çapında önlenebilir körlük nedenlerinin başında gelir.

Optik Nörit ve Otoimmün Hastalıklar

Multipl skleroz (MS) gibi otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi vücudun kendi sinirlerine saldırır. Bu saldırı optik siniri de hedef alabilir ve iltihaplanmaya neden olur. Optik nörit, genellikle genç erişkinlerde ortaya çıkar ve tek taraflı görme kaybıyla kendini gösterebilir. Nadiren iki taraflı tutulum özellikle çocukluk çağında görülebilir.

Enfeksiyonlar, Tümörler ve Kitleler

Göz çevresinde ya da beyinde gelişen bazı enfeksiyonlar ve tümörler, optik sinire baskı yaparak fonksiyonunu bozabilir. Özellikle beyinde yer alan menenjiyom veya gliom gibi kitleler, görme yollarını etkileyerek görme bozukluklarına yol açabilir.

Damar Tıkanıklıkları ve Kan Akımı Problemleri

Optik siniri besleyen damarlarda meydana gelen tıkanıklıklar, sinirin yeterince oksijenlenmesini engelleyerek ani ve ciddi görme kaybına yol açabilir. Bu duruma iskemik optik nöropati adı verilir. Hipertansiyon, diyabet ve kolesterol yüksekliği gibi sistemik hastalıklar bu riski artırabilir.

Göz Siniri Hasarının Belirtileri Nelerdir?

Göz siniri hasarının belirtileri, hasarın nedenine ve derecesine göre değişiklik gösterebilir. En sık görülen bulgu görme kalitesinde azalmadır. Görme kaybı bazen ani gelişebilirken, bazı hastalarda yavaş ilerleyerek fark edilmeyebilir.

Çift görme, bulanıklık ya da merkezi görmede kayıp gibi şikayetler göz siniri hasarına işaret edebilir. Renkleri ayırt etmekte zorlanma, ışığa karşı hassasiyet ve göz hareketleriyle birlikte hissedilen ağrı da yaygın semptomlar arasındadır. Bazı durumlarda ise hasta sadece görme alanının daraldığını fark edebilir.

Göz Siniri Hasarı Nasıl Teşhis Edilir?

Doğru tanı, etkili tedavi için ön koşuldur. Bu nedenle hastaların detaylı bir göz muayenesinden geçmesi gerekir.

Göz Dibi Muayenesi (Oftalmoskopi)

Oftalmoskopi ile göz arkasındaki optik disk incelenir. Sinirde solukluk, ödem veya santral çukurluk gibi yapısal değişiklikler değerlendirilir. Bu bulgular, sinirin zedelenmesi veya basınç altında olduğuna işaret edebilir.

Görme Alanı Testi

Perimetri adı verilen bu testle, hastanın görme alanındaki kayıplar ve kör noktalar değerlendirilir. Özellikle glokom gibi optik sinir hastalıklarında erken tanıda büyük önem taşır. Birçok hasta erken safhadaki görme alanı değişikliklerinin farketmeyebilir. Tanı koymada ve takipte önemli bir testtir.

OKT (Optik Koherens Tomografi)

Optik Koherens Tomografi, retina ve optik sinir liflerinin kalınlığını ölçen ileri düzey bir görüntüleme yöntemidir. Hasar gören sinir liflerinin ve ganglion hücre kalınlığının incelmesi OKT ile milimetrik düzeyde tespit edilebilir.

MR ve BT Görüntüleme

Manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme teknikleri, göz sinirine baskı yapan tümör veya enfeksiyon gibi dış faktörleri belirlemek, optik sinir ve sinir sisteminde inflamasyonu değerlendirmek için kullanılır. Bu yöntemlerle kafa içi yapıların detaylı değerlendirilmesi mümkündür.

Zarar Gören Göz Sinirleri Nasıl Düzeltilir?

Optik sinir, merkezi sinir sistemi yapılarından biri olduğu için kendini yenileme yetisi sınırlıdır. Ancak bazı tedavi yöntemleriyle sinirin daha fazla hasar görmesi engellenebilir ve bazı durumlarda fonksiyonel iyileşmeler sağlanabilir.

Medikal Tedavi Seçenekleri

Eğer hasar inflamatuar bir süreçten kaynaklanıyorsa, yüksek doz kortikosteroid tedavisi ile sinirdeki ödem azaltılabilir. Özellikle optik nöritte bu tedaviyle hastaların görmesi kısmen ya da tamamen geri dönebilir. Otoimmün hastalıklarda ise bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçlar kullanılır. Tanının zamanında konması ve tedavinin erken başlanması ile bu hastalarda ciddi görme kayıpları önlenebilir.

Glokomda ise temel amaç göz içi basıncını düşürmektir. Bu, damlalar, sistemik ilaçlar veya lazer tedavisi ile sağlanır. Bazen cerrahi müdahaleye de gerek duyulabilir.

Vitamin eksikliği kaynaklı sinir hasarlarında (örneğin B12 eksikliği), uygun takviyelerle geri dönüş sağlanabilir.

Cerrahi Müdahaleler

Optik sinire baskı yapan bir tümör veya kitle varsa, cerrahi ile bu baskının ortadan kaldırılması gerekir. Travmatik optik nöropatilerde bazı durumlarda sinirin etrafındaki basıncı azaltmak amacıyla orbital dekompresyon cerrahileri uygulanabilir.

Destekleyici ve Rehabilitasyon Yöntemleri

Göz siniri hasarı kalıcıysa, hastanın yaşam kalitesini artırmak için az gören rehabilitasyonuna başvurulur. Bu kapsamda özel büyüteçler, kontrast artırıcı gözlükler ve okuma destek cihazları gibi yardımcı teknolojiler kullanılabilir.

Nöroprotektif ajanlar (sinir koruyucu ilaçlar) üzerine yapılan araştırmalar devam etmektedir. Henüz rutin kullanıma girmemiş olsalar da, gelecekte sinir hücrelerinin korunmasında önemli bir yer edinmeleri beklenmektedir. Sinir koruyucu tedavi seçenekleri sınırlı olmakla beraber gelişmeye devam etmektedir.

Kaynak: www.profdrfatmayulek.com