Bazen plan silindirik tek odaklı camların merkezlerini belirleyememekteyiz. Bunun nedeni nedir, bu camların montajını nasıl yapmalıyız?
Optik merkezin cam üzerinde belirlenememesi, Verre Plan ve Plan silindirik camlarda sıkça rastlanan bir durumdur. Bunun nedeni, ön yüzeyle arka yüzeyin optik eksenlerinin %100 çakışmamasıdır. Bu durum neden sadece Verre Plan ve Plan silindirik camlarda karşımıza çıkmaktadır? Sağlıklı montaj için ne yapmalıyız?
Stok camlarda : Bildiğiniz gibi birçok indeksteki organik stok cam, sıvı haldeki monomer ve katalizörün cam kalıplara dökülmesi ve daha sonra ısı veya UV ile polimerize edilmesi ile üretilmektedir. Polikarbonat camların üretim teknolojisi farklı olmasına rağmen orada da yüzey şekillerini belirleyen çelik kalıplardır. Stok cam üretiminde ön yüzeyle arka yüzey için her zaman iki ayrı cam veya çelik kalıba ihtiyaç vardır. Bu iki kalıp bir conta ile bağlanmakta ve her diyoptri plastik cam için farklı bir kalıp oluşturulmaktadır. Bu kalıbın oluşturulmasında çok küçük hatalar olabilmektedir. Yaygın hata, öndeki yüzeyi oluşturan kalıpla arkadakini oluşturan kalıbın eksenlerinin %100 çakışmamasıdır. Bu hata neticesinde camda prizmatik etki oluşmaktadır. Bunu, camdaki optik merkezin camın geometrik merkezinde olmaması ile anlıyoruz. Camın diyoptrisi Verre Plan veya Plan silindirik değilse, optik merkezin geometrik merkezden olan sapma miktarını “Prentice” formülü ile hesaplıyabiliriz.
Örneğin, 4.00 diyoptri bir camın üretiminde kalıp oluşumundaki hata 0.2 Diyoptri prizmatik etki oluşturuyorsa , bu camın optik merkezi, geometrik merkezinden 0.5 mm sapma yapmıştır. Bu camda optik merkez fokometre ile vurularak montaj ona göre yapıldığından gözlük %100 hatasız olarak yapılabilecektir.
Fakat cam Verre Plan veya Plan silindirik olduğunda durum nasıl oluyor? Oluşan prizmatik etki 0.2 Diyoptri ise, bu değerin camın diyoptrisine ( ki VP camda bu sıfırdır ve plan silindirikte de aks yönündeki güce, ki bu değer de plan silindirik camda yine sıfırdır) bölündüğü zaman elde edilen değerin “sonsuz” olması, bize, optik merkezin bir lokasyonu olmadığını gösteriyor.
Verre plan ve Plan silindirik camlarda (aks yönünde) genellikle karşılaşılan “optik merkezin sapma” nedeni budur. Bu sapmanın bir sakıncası var mıdır? Avrupa ve A.B.D.’deki Optik Standart Enstitüleri Verre Plan ve Plan silindirik camlardaki (aks yönünde) kabul edilebilir maksimum sapmayı 0.15 Prizma Diyoptrisi olarak sınırlamıştır. Bu da 3.00 diyoptri bir camın ½ mm hatalı olarak monte edilmesine eşdeğer bir hatadır! Bu boyuttaki bir hatanın sorun yaşatmıyacağı varsayımı ile Standart Enstitüleri buna izin vermişler.
Üretim camlarında: Ön yüzeyle arka yüzeyin optik eksenlerinin çakışmamasının en olası nedeni, üretimde hammaddenin “sıfır hata” ile bloklanmamasıdır. Bu nedenle elde edilen sonuçlar birebir stok camlarda olduğu gibidir. Standart Enstitüleri, yukarıda sözedilen miktardaki toleransı (0.15 D prizma) kabul etmektedirler.
Özet olarak diyeceğim şudur: Verre plan ve Plan silindirik camlardaki (aks yönünde) 0.15 Diyoptriye kadar olan prizmatik etki Optik Standart Enstitüleri tarafından “toleranslar dahilinde” kabul edilmektedir ve genellikle sorun yaratmamaktadır.
Kaynak: Akay Optik arşiv