Gözlükçünün Mücadelesi Yalnızca Bugünün Değil:
Dün Kontak Lensti, Bugün Güneş Gözlüğü…
Nur Topu Gibi Yeni Bir Sorunumuz Oldu
Değerli Meslektaşlarım;
Zaten sınırlı sayıda sattığımız ürünlerden olan güneş gözlüklerindeki sıkıntı merdiven altı üretilip işportada satışından farklı boyutlara evrilmiş durumda. Bugün markalı güneş gözlüklerinin mobilyacısından konfeksiyoncusuna kadar her yerde satışı gibi bir problemle karşı karşıyayız. Meslekte Birlik Platformu’nun bu konuda gösterdiği refleksi yerinde ve doğru buluyorum. Lakin bu tür haklı mücadelelerin başarıya ulaşması için sektördeki herkesin aynı duruşu göstermesi, birlikte hareket etmesi gerekir diye düşünüyorum.
Hatırlatayım: Zamanında Aynı Mücadeleyi Kontak Lens İçin Vermiştik
Bugün güneş gözlüğüyle karşılaştığımız tehdit, geçmişte kontak lensle başlamıştı. O zaman da “bu iş böyle gitmez” demiştim. Kontak lens, bir sağlık ürünüdür ve göz hekimi reçetesi ile optik mağazalar tarafından satılmalıdır. Buna rağmen internetten online satışlar her geçen gün büyüyerek yaygınlaştı.
Ben bu gidişe dikkat çekmek için sadece yazmakla kalmadım; Yönetim Kurulu Başkanı olduğum Opak Lens aracılığıyla birçok mecrayı harekete geçirdim. Televizyonlarda haberler, kamu spotları yayınladık, şehirlere ziyaretler yapıp seminerler verdik. Hatta bir iş adamı olarak kontak lensin yasal olmayan şekilde internetten online satışına karşı sektörümüzün birliğini sağlamak amacıyla İstanbul’dan Ankara’ya yürüdüm, bu yürüyüş sırasında optiklerden aldığımız imzaları Sağlık Bakanlığı’na teslim ettim. Çünkü bu sadece bir ticari mesele değil, aynı zamanda bir toplum sağlığı meselesiydi.
Biz bir yandan bu mücadeleyi verirken maalesef yabancı ülke tedarikçileri online kontak lens satışına yıllarca göz yumdular. Ses çıkarmadılar. Internet sitelerine ürün verdiler.
Bugün gelinen noktada o zaman “neden firmalara tepki verilmedi” sorusunun cevabını aramadan, bugünkü güneş gözlüğü mücadelesini de istediğimiz sonuçlara götüremeyiz.
Bugün optiklerin güneş gözlüğü toptan alım fiyatıyla, çeşitli mağazalarda aynı fiyattan son kullanıcıya satışına haklı bir tepki gösteriliyor. Aynı durum internette kontak lens satışında da geçerli. Bağımsız optiklerin toptan alım fiyatı, yasal olmadığı halde internetten online satılan son kullanıcı kontak lens fiyatlarıyla aynı.
2013 yılında %20 olan internette online kontak lens satışı oranı, bugün %60'lara varmış durumda. Bu tablo, zamanında tedarikçilerin fiyat ve satış kanalı politikalarını etkileyecek şekilde bir birlik ve beraberliğin gerçekleştirilememesinden kaynaklanıyor.
Biz Bu Mücadeleyi Öncelikle Bağımsız Optikler İçin Verdik
Şunu açıkça söylemek isterim: Biz bu çalışmaları sadece kendi kazancımız için yapmadık. Elbette ki ticaret yapıyoruz, kazancımızı gözeteceğiz, ancak biz sağlık ürünü toptancısı olarak her zaman önceliğimizi toplumun göz sağlığı olarak belirleriz ve bağımsız optiklerin gelişmesi de misyonumuzun bir parçasıdır. Bu mücadelede de amacımız, bağımsız optiklerin güçlenmesiydi. Ancak sektörün geneli aynı refleksi gösteremedi. Eğer kontak lens meselesinde hep birlikte yan yana durulsaydı, bugün güneş gözlüğü konusunda bu sorunları yaşamazdık.
“Sarı Öküzü Verdik”
Evet… “Sarı Öküz” hikâyesini bilirsiniz: Bir gün sürüdeki sarı öküz verildi. “Bir şey olmaz” dediler. Ama sonra sırayla diğerleri de gitti. Biz de sektör olarak kontak lenste birlik sağlanmayınca sarı öküzü vermiş olduk. Dün kontak lens, bugün güneş gözlüğü, yarın numaralı gözlük…
Her zaman söylerim; bir optisyenlik müessesesinin satacağı ürün çeşidi bir elin beş parmağını geçmez. Gözlük camı, gözlük çerçevesi, güneş gözlüğü, kontak lens, lens solüsyonu… Kontak lens, lensle birlikte doğal olarak solüsyon ve güneş gözlüğünün satışı bu şekilde başka kanallara geçince numaralı gözlükten başka bir şey kalmıyor optiklerin elinde. Sarı öküz misaliyle sıranın ona da gelmesi an meselesi…Acaba hakikaten tehlikenin farkında mıyız? Farkında olmak da yetmez, gereğini yapıyor muyuz?
Şirket yönetimimizde yıllık bütçe çalışmalarında önceki yılları değerlendirip gelecek yılları planlarken fırsat ve tehditler üzerinde çok dururuz. Opak Lens’i 2004 yılında kurduk ve 2017 yılına kadar sektörümüze yalnızca kontak lens toptancısı olarak hizmet verdik. 2017 yılında büyük bir dönüşümle oftalmik cam satışı da yapmaya başladık. 2018 Kasım ayında Akay Optik Rx Laboratuvarı’nı satın alarak kişiye özel oftalmik cam üreticisi kimliğimizi de kazandık. Bu dönüşümün nedeni beş yıllık gelecek planımızda o günkü tehditlerin beş yıl sonra yaratacağı tehlikeleri görmemizdir.
Bugün optik mağazaya 800 TL toptan fiyatla tedarik ettiğiniz bir kontak lensi internette son kullanıcı 800 TL’ye alabiliyor. Biz bugünün geleceğini 2015-2016 yıllarında fark edip hazırlıklarımızı ona göre planladık, deneme çalışmalarımızı yaptık ve 2017’de kabuk değiştirdik. Bugün kontak lens satışlarımız toplam ciromuz içinde küçük bir yüzdeye düştü. Eğer zamanında o dönüşümü gerçekleştirmeseydik, bağımsız optiklere toptan fiyatı ile, internetten perakende fiyatının aynı olan kontak lens satışı ile işe yapabilmemiz mümkün değildi.
Dağıtıcılar Kendi Ürününü, Biz Optikçiyi Düşünüyoruz
Bugünkü perspektiften kontak lens satışı maalesef ne biz toptancılar için, ne de optikler için kazançlı ve anlamlı değildir. İşin kazanan tarafı, sayıları 10-15’i geçmeyen internet siteleriyle, onlara ürün temin eden ve hatta pazarlama katkıları vererek yaygın satış yapmalarına destek veren yabancı firma tedarikçileridir.
Internet siteleri hiçbir işletme masrafına katlanmadan, az personelle bir de tedarikçilerden ekstra destek alarak bu işi sürdürürken, toptancı ve optikler yüksek kiralar ödeyerek, personel ve diğer operasyonel masrafları ile boğuşarak kontak lens işinden uzaklaşmaya başladılar. Bu durum, bizim de Opak Lens olarak 2017’den sonra yönümüzü oftalmik cam ürününe çevirerek, kontak lens konusundaki etkinliğimizi azaltmamızın önemli bir nedeni olmuştur. Bu şekilde devam ettiği takdirde şirket olarak kontak lens toptan satışından tamamen çıkmayı düşünüyoruz.
Netice olarak, yabancı tedarikçi firmalar yalnızca kendi ürünlerinin satışını önemsediği için optiklerin bu sorunuyla hiç ilgilenmediler, yabancı zincir mağazalara ve internet sitelerine haksız rekabeti körükleyecek şekilde ürün temin etmek onları hiç rahatsız etmedi. Halbuki biz dedemizden babamızdan bu mesleği devralmış sektör mensupları olarak, optikleri merkeze alarak büyüdük. Şu anda yaşanan güneş gözlüğü mücadelesinde de yine bağımsız optiklerin yanında duruyoruz. Ancak gerçekçi olalım: Birlik sağlanması konusundan bugün de sektörümüzde farklı bir tutum meydana geldiğini görmüyorum.
Umut Varsa Yol da Vardır
Yine de umutsuz değilim. Meslekte Birlik Platformu’nun bu çıkışını önemsiyorum. Sektörün uyanık olması, birlikte hareket etmesi, daha fazla kayba uğramamak için acil tedbirler alması şart. Kaybedilen alanları geri kazanabilir miyiz bilemiyorum, ama en azından elimizdekileri tutmak için bir an önce fark etmeye başlamalıyız.
Bu arada o dönemde bizi destekleyen tüm bağımsız optiklere ve Sivil Toplum Kuruluşlarına da bir kez daha buradan teşekkür etmeyi borç bilirim.
Kalın sağlıcakla,
H. Erol Harbi
Yönetim Kurulu Başkanı
Opak Lens
Akay Optik
Cihan Medikal
Optik Gazete
Harbi Optik