Torba Yasası'nı anlama klavuzu

TBMM Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve sağlık alanında birçok önemli düzenleme getiren Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair "Torba Tasarı" kanunlaştı.

Sağlık alanını çok yakından ilgilendiren birçok düzenlemenin bulunduğu Torba Yasa'nın bel kemiğini ise daha önce iki kez Anayasa Mahkemesinin bazı maddelerini iptal ettiği Tam Gün Yasası oluşturuyor

Peki, Torba Yasa ne getiriyor?

1. Taşrada bakanlık etkisi

Genel sekreter, başkan ve hastane yöneticisinin sözleşmeleri bakana bağlanacak, böylelikle genel sekreterlerin taşra teşkilatında kendilerini tek adam gibi görmelerinin önüne geçilmiş olacak. Genel sekreter, başkan ve hastane yöneticisinin sözleşmeleri Bakan tarafından yapılacak. Başhekim, başhekim yardımcısı, müdür, müdür yardımcısı, uzman personel ve büro görevlilerinin sözleşmeleri kurum başkanı tarafından yapılacak. Bakan ve kurum başkanı bu yetkilerini kısmen veya tamamen alt kademelere devredebilecek.

2. Eğitim ve araştırma hastanesindekilereyükseköğretim kurumunda gibi muamele!

Yükseköğretim kurumlarının öğretim üyesi kadrosunda bulunanlardan sözleşmeli statüde istihdam edilenlerin sözleşmeli olarak çalıştıkları süreler, akademik unvanların kazanılması, yükseköğretim kurumları dışında kullanılması ve diğer özlük işlemlerinde değerlendirilmesi bakımından yükseköğretim kurumlarında geçmiş sayılacak. Bu madde özellikle eğitim ve araştırma hastanelerindeki "dışarıdan profesörlere" yarayacak.

3. İkamet yerine icabet!

663 sayılı Kanun Hükmündeki Kararname (KHK)'deki personelin görev yaptığı yerleşim yerinde ikamet mecburiyeti kalkacak, bunun yerine "icabet" şartı aranacak.

"Sağlık personelinin mesai saatleri haricinde de hizmetine ihtiyaç duyulduğunda ilgili sağlık kuruluşuna ulaşabilmeleri için alınacak tedbirler ve ilgililerin uyacağı kurallar Bakanlıkça belirlenir."

4. Araştırmacı kadrosunda bulunanların mali hakları iyileştirilecek

5. Nöbet ücretlerinde artış

Sağlık çalışanlarına ödenen nöbet ücretleri yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetler için yüzde 50 oranında fazla verilecek.

6. Sözleşmeli ögretim üyeliği getiriliyor

YÖK'ün kadrosunda bulunmayan öğretim üyeleri tıp ve diş hekimliği fakültelerinin ihtiyaç duyulan alanlarında teorik ve uygulamalı eğitim ve öğretim ile araştırma faaliyetlerinde bulunmak ve bu faaliyetlerin gerektirdiği işleri yapmak üzere diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılmasına ilişkin hükümlerine tabi tutulmaksızın sözleşmeli öğretim üyesi olarak istihdam edilebilecek. Sözleşmeli öğretim üyelerine devamlı statüdeki öğretim üyelerinin aldığı ek ders ücretlerinin 10 katına kadar saatlik sözleşme ücreti ödenebilecek. Sözleşmeli olarak istihdam edilecek profesör ve doçent sayısı, ilgili tıp ve diş hekimliği fakültelerinde devamlı statüde çalışan öğretim üyesi sayısının yüzde 5'inden fazla olamayacak.

7. Mesai dışı özelde çalışma

Profesör ve doçentler, toplam sayının yüzde 50'sini geçmemek üzere ve geliri de üniversiteye kaydedilmek şartıyla mesai dışında özel hastane ve vakıf üniversitesi hastanesinde çalışabilecek. Bu şekilde çalışabilecek öğretim üyeleri, yüzde 50'si uygulama, yüzde 50'si de akademik faaliyetlerden oluşacak önceki yılın performans kriterlerine göre belirlenecek. Konuyla ilgili yönetmeliğin bir ay içerisinde çıkarılması bekleniyor.

8. Mesai dışı çalışma şartları ne olacak?

• Aynı anda birden fazla sözleşme yapılamayacak.

• Aylık sözleşme ücretleri, mesai dışı toplam tavan ek ödeme brüt tutarından az olamayacak.

• Fakültede idari görevlerde bulunulamayacak.

• İlave ücret alınmak suretiyle hizmet verilemeyecek.

• Sözleşme hükümlerine aykırı davranılması hâlinde, idari ve disiplin sorumlulukları saklı kalmak kaydıyla bir yıl, üç yıl içerisinde tekerrüründe beş yıl süreyle bu kapsamda çalışılamayacak.

9. Mesai dışı kurumda çalışma

Öğretim üyelerinin mesai saatleri dışında üniversitede sundukları sağlık hizmetlerinden dolayı alınan ilave ücretler döner sermaye işletmesinin ayrı bir hesabında toplanacak. Bu tutardan kesinti yapılmayacak. Bu şekilde elde edilen gelirin yüzde 50'sinden az ve yüzde 60'ından fazla olmamak üzere üniversite yönetim kurulunca tespit edilecek oran, mesai saatleri dışında sağlık hizmeti sunan öğretim üyesine, mesai içerisinde gerçekleştirilen iş miktarı ve çeşidi dikkate alınarak belirlenen toplam performansı aşmamak kaydıyla, ek ödeme matrahının yüzde 800'ünü geçmemek üzere her ay ayrıca ödenecek.

Mesai dışı kurumda çalışmada 5510 sayılı Kanun'un şu maddesine göre ödeme yapılacak:

"Öğretim üyeleri tarafından mesai saatleri dışında bizzat verilen sağlık hizmetleri için Kurumca belirlenmiş sağlık hizmetleri bedelinin, poliklinik muayenelerinde bir katını, diğer hizmetlerde yüzde 50'sini geçmemek üzere, üniversite yönetim kurulu kararıyla öğretim üyelerinin unvanları itibarıyla belirlenen miktarda ilave ücret alınabilir. Ancak alınacak ilave ücret bir defada asgari ücretin iki katını geçemez. Bu oranları bir katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Kurum bu fıkra kapsamında ilave ücret alınamayacak sağlık hizmetlerini belirlemeye yetkilidir.

10. Üç aylık süre

Kanun'un Resmi Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girmesinden itibaren halen "part-time" çalışan öğretim üyeleri, üç ay içerisinde bu faaliyetlerini sona erdirecek; çalışmalarını bu süre içerisinde sona erdirmeyen öğretim üyelerinin üniversiteyle ilişikleri kesilecek.

11. Sözleşmeli çalışma ne zaman başlayacak?

Sözleşmeli öğretim üyeliği, Kanun'un yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içerisinde yürürlüğe konulacak. Kurum dışında sözleşmeli çalışma ise Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay sonra başlayacak.

12. Yüzde 50 nasıl belirlenecek?

Bu kapsamda ilk kez çalıştırılacaklar, uygulama faaliyetleri için bu maddenin yayımlanmasından itibaren üç ay içerisindeki çalışmaları, akademik faaliyetleri açısından ise son bir yıllık faaliyetleri esas alınarak belirlenecek.

13. Asistanların mağduriyeti gideriliyor

Yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, yükseköğretim kurumlarında tıpta uzmanlık eğitimi yapmakta olan tabip araştırma görevlileri, uzmanlık eğitimlerini tamamladıklarında Sağlık Bakanlığına uzman olduklarının bildirildiği tarihten sonraki ilk devlet hizmeti yükümlülüğü kurasına kadar kurumları ile ilişikleri kesilmeksizin araştırma görevlisi olarak görev yapmaya devam edecek.

14. GATA'da Tam Gün

Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subaylar, astsubaylar, harp okulları, fakülteler, yüksekokullar ve astsubay okullarında öğrenim gören askeri öğrenciler mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamayacak, gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamayacak. Kanun'la, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Kanunu'nun Anayasa Mahkemesince iptal edilen maddesi yeniden düzenleniyor. Böylece, akademideki kadrolu asker ve sivil öğretim elemanları da mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunma yasakları bakımından ilgili kanun hükmüne tabi kılınıyor. Ancak üniversitelerde olduğu gibi, GATA'da da sözleşmeli profesör ve doçent çalıştırılabilecek. GATA'da "part-time" çalışan öğretim üyeleri için de üç ay süre verilecek.

15. Sünnetçilere 2014 yılına kadar süre

Kanun'la, sünnet ameliyatı yalnızca tabiplerce yapılabilecek, ancak olağanüstü ve istisnai hallerde Sağlık Bakanlığınca düzenlenecek eğitimi alanlar hekim gözetiminde sünnet ameliyatı yapabilecek. Bu düzenlemenin yayımlandığı tarihte sünnetçilik yapanlar, 31 Aralık 2014 tarihine kadar faaliyetlerini sürdürebilecek.

16. İş yeri hekimliği

Kamuda tam gün çalışmanın bir istisnası olarak, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve yöneticilik görevi bulunmayan tabipler ile aile hekimleri, çalışma saatleri dışında, kurumlarının izniyle, aylık 30 saatten fazla olmamak şartıyla iş yeri hekimliği yapabilecek. Tabipler, iş yeri eğitimi alma ve iş yeri belgesine sahip olma şartı aranmaksızın, 10'dan az işçi çalıştıran az tehlikeli iş yerlerinde hekimlik yapabilecek.

17. Ebelik eğitimi lisans seviyesine çıkarılıyor

Üniversitelerin ebelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksekokullarından mezun olan ve diplomaları bakanlıkça tescil edilenler ile öğrenimlerini yurt dışında ebelik ile ilgili okulda tamamlayarak denklikleri onaylananlara ebe unvanı verilecek.

18. Üç yeni "yardımcı sağlık mesleği" geliyor

Hemşire ve ebe yardımcısı, hemşire ve ebe nezaretinde yardımcı olarak, sağlık bakım teknisyeni ise en az tekniker düzeyindeki sağlık meslek mensuplarının nezaretinde yardımcı olarak çalışacak. Bu kişiler, hastaların günlük yaşam aktivitelerine, beslenme programının uygulanmasına, kişisel bakım ve temizliği ile sağlık hizmetlerine ulaşmasına yardımcı olacak ve refakat edecek. Ayrıca, teknisyenlik seviyesindeki sağlık meslekleri kaldırılacak.

19. Yabancı asistanlara ödeme

Uzmanlık eğitimi alan yabancı uyruklu asistanların maddi mağduriyetinin giderilmesi amacıyla yapılan düzenlemeye göre, eğitim hastanelerinden sadece 500 TL alan bu asistanlara, ilgili kurumun döner sermayesinden ödeme yapılacak.

20. Aile hekimlerine mecburi muafiyeti

Eğitime başladıkları tarihte çalıştıkları aile hekimliği birimini en az üç yıl değiştirmemek şartıyla bu maddeye göre uzmanlık eğitimini başarıyla tamamlayanlar, yükümlü oldukları devlet hizmetini ifa etmiş sayılacak.

21. İlaçta ceza geliyor

İlaçta ruhsat ve üretim esaslarına uyulmamışsa, ruhsat sahibi ile müstahzarların bu şekilde imal edildiğini bilerek satan, satışa arz eden veya sattıranlara 10 bin Türk Lirası'ndan 500 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilecek. Endikasyonu dışında ilaç pazarlayan ve bu şekilde reçete oluşumunu teşvik edenlere, ürünün son bir yıllık satış tutarı toplamının beş katına kadar idari para cezası verilecek.

Tanıtım veya satışların internet üzerinden yapılması hâlinde, Bakanlık tarafından derhal erişimi engellenecek.Yetkili merciden izin almaksızın veya verilen izne aykırı olarak sağlık beyanı ile ürün tanıtım ve satışını yapanlar hakkında 20 bin Türk Lirası'ndan 300 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilecek.

22. Ruhsatsız ilaca hapis cezası

Ruhsatsız olarak müstahzar imal edenler veya bu şekilde imal edilen müstahzarları bilerek satan, satışa arz eden veya sattıranlar, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Bu müstahzarların kendilerine atfedilen tedavi vasıflarını haiz olmadığı veya bu vasıfları azaltacak veya kaybedecek şekilde veya saf olmayan maddelerden imal edildiği anlaşıldığı takdirde ceza üçte bir oranında artırılabilecek.

Müstahzar olmamakla beraber hastalıkları teşhis ve tedavi ettiği beyanı ile herhangi bir ürünün satışını, pazarlamasını veya reklamını yapanlar bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.

23. Eczacı-hekim iş birliğine para cezası

Eczacılar, kendilerine reçete gönderilmesine yönelik olarak her ne şekilde olursa olsun, kurumlar, hekimler, diğer sağlık kurum ve kuruluşları veya üçüncü şahıslar ile açık veya gizli iş birliği yapamayacak, simsar, kurye elemanı ve benzeri yönlendirici personel bulunduramayacak, reçete toplama veya yönlendirme yapamayacak, bu yollarla gelen reçeteleri kabul edemeyecek. Bu fiillerin tespiti hâlinde eczacı ile aracı kişi veya kuruluşa 5 bin Türk Lirası'ndan 50 bin Türk Lirası'na kadar idari para cezası verilecek.

24. Eğitim ve araştırma hastanelerindeki hekimlere sözleşmeli çalışma

Eğitim ve araştırma hastaneleri ve üniversitelerle birlikte kullanımdaki hastanelerde çalışan tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlardan profesör ve doçent unvanını haiz bulunanlar ile eğitim görevlilerinin, her bir branş itibarıyla sayılarının yüzde 50'sini geçmemek, bir yıla kadar kurumsal sözleşme yapılmak ve geliri döner sermaye hesabına kaydedilmek şartıyla ve ilgilinin muvafakati ile mesai dışında özel hastaneler veya vakıf üniversitesi hastanelerinde çalıştırılabilmelerine karar vermeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak.Bu konudaki diğer hükümler devlet üniversitesindeki hekimlere uygulanacak esaslar gibi olacak.

25.Beyin ölümüne dört yerine iki hekim karar verecek

Tıbbi ölümün gerçekleşmesi ile ilgili olarak, daha önce nöroloji, nöroşirurji, kardiyoloji ve anesteziyoloji uzmanlarının yer aldığı komisyon yerine, biri nörolog veya nöroşirürjiden, diğeri de anesteziyoloji ve reanimasyon veya yoğun bakım uzmanından oluşan iki hekim tarafından kanıta dayalı tıp kurallarına uygun olarak oy birliğiyle karar verilecek.

26. Yurt dışından kadavra

Tıp eğitimi için gerekli olan kadavranın yurt içinden yeteri kadar temin edilememesi hâlinde, kadavra veya kadavra parçası, soykırım ve insanlığa karşı işlenmiş suçlar yoluyla ölmüş kimselerden temin edilmemiş olması kaydı ile yurt dışından temin edilebilecek.

27. Mecburi hizmetini yapanlar ikinci kez aynı bölgeye atanamayacak

Beşinci ve altıncı grup ilçe merkezlerine bağlı yerleşim yerleri ile Bakanlar Kurulunca tespit edilecek il merkezi ve il merkezlerine bağlı yerleşim yerlerinde devlet hizmeti yükümlülüğünü yerine getirenler, tekrar devlet hizmeti yükümlüsü olduklarında istekleri dışında bu yerlere atanamayacak.

28. Afiliye hastanelerdeki temel tıp bilimlerine ek ödeme

Afiliye hastanelerdeki temel tıp bilimlerinde görevli personelden üniversite personeli için YÖK Kanunu'nun 58'inci maddesinde öngörülen ek ödeme matrahı ve tavan ek ödeme oranları, Bakanlık ve bağlı kuruluşları personeli için ise Bakanlığın tabi olduğu ek ödeme mevzuatı doğrultusunda ek ödeme yapılacak.

29. Torba Yasa'ya "Gezi" etkisi!

Aşağıdaki maddeye "acil sağlık hizmeti ulaşana" ibaresinden sonra gelmek üzere "ve sağlık hizmeti devamlılık arz edene kadar" ibaresi eklenerek, Gezi Parkı eylemleri dolayısıyla yapılan eleştiriler giderilmeye çalışıldı:

"Olağanüstü durumlarda mesleğini icraya yetkili kişilerce acil sağlık hizmeti ulaşana ve sağlık hizmeti devamlılık arz edene kadar verilecek olan sağlık hizmeti hariç, ruhsatsız olarak sağlık hizmeti sunan veya yetkisiz kişilerce sağlık hizmeti verdirenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır."

30. Özellere ceza

Bakanlıkça belirlenen kayıtları uygun şekilde tutmayan veya bildirim zorunluluğunu yerine getirmeyen sağlık kurum ve kuruluşları iki kez uyarılacak. Uymayanlara bir önceki aya ait brüt hizmet gelirinin yüzde 1'i kadar idari para cezası verilecek. Sağlık Bakanlığınca belirlenen acil hastaya müdahale esaslarına; personel, tıbbi cihaz ve donanım, bina ve hizmet birimleri, malzeme ile ilaç standartlarına uyulmaması hâllerinde bir önceki aya ait brüt hizmet gelirinin yüzde 5'ine kadar idari para cezası uygulanacak. Bu maddedeki idari para cezasını gerektiren fiillerin bir yıl içerisinde tekrarı hâlinde idari para cezaları bir kat arttırılarak uygulanacak; üçüncü kez işlenmesinde ise sağlık kurum ve kuruluşunun ilgili bölümünün veya tamamının faaliyeti 10 güne kadar durdurulacak.

31. Sağlıkta şiddete tutuklama

Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu, tutuklama nedeni sayılacak. Aynı durum özel sağlık kurumlarında çalışan personel için de geçerli olacak.

32. Dışarıdan gelene mecburi muafiyeti

Yurt dışında mesleki faaliyette bulunan hekimler, Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde Türkiye'ye dönmek ve en az üç yıl süreyle Türkiye'de fiilen meslek icrasında bulunmak şartıyla devlet hizmeti yükümlülüğünden muaf tutulacak.

33. Aile hekimlerine acil nöbeti

Aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına çalışma süresi ve mesai saatleri dışında ayda asgari sekiz saat; ihtiyaç hâlinde ise bu sürenin üzerinde nöbet görevi verilebilecek.

Dr. İbrahim ERSOY

Kaynak: medimagazin.com.tr/